تخصصی شدن و رشته رشته کردن و امتحان کردن و کارهای گوناگون دیگر هم از همین قبیل است. نیایند بگویند که بزرگان ما همان‌طور درس خواندند و به آن‌جاها هم رسیدند. در حقیقت، بزرگان ما ابزار و وسیله‌یی نداشتند. اگر کسی مثل ابن‌سینا در دنیای امروز با امکانات امروز درس میخواند، کاری میکرد که تا هزار سال دیگر دنیا مدیون او باشد؛ همچنان که در آن دوران و به حسب آن زمان کاری کرد که هزار سال دنیا مدیون او شد. آنها امکانات نداشتند، همان‌طور زندگی کردند؛ اما امروز امکانات و پیشرفت‌ها هست؛ ما از پیشرفت که نباید فقط لامپ مهتابیش را در اتاق‌مان بیاوریم! بایستی به دنبال ابزار کار باشیم؛ و این چیز بسیار حائز اهمیتی است؛ نمیشود از اینها گذشت.| بیانات در دیدار جمعی از روحانیون ۱۳۷۰/۱۲/۰۱

ابن‌سینا یک عارف است
اگر بخواهیم مشابه «راجربیکن» را در میان نحله‌های اسلامی بیابیم، باید مثلاً او را در زمره‌ی تصوف خاکساری - که کارشان درویشی و گدایی است - بدانیم. کشیش این رشته «راجربیکن» معروف است که در قرن سیزدهم میلادی، از اولین پرچمداران علم در اروپاست. به عبارت دیگر، اولین جلوه‌های علم که به رنسانس اروپا منتهی شد و آن تحول علمی را پدید آورد، باز از طرف مذهبیها بود؛ منتها مذهبیهای روشن، نه مذهبیهای تاریکذهن. ابن‌سینای ما هم همین‌طور بود. خود ابن‌سینا یک عالم دینی است؛ او به یک معنا اصلاً یک عارف است. بیرونی هم یک عالم دینی است، که آن «تحقیق ماللهند» را نوشت. میدانید که اسم این کتاب، از یک بیت شعر گرفته شده است:
تحقیق ماللهند من مقولة
مقبولة فیالعقل او مرذولة
او در زمان خود، در ریاضی و در نجوم و در علوم متفرق، تبحر داشت. «شیخ بهایی» هم که یک آخوند به تمام معنای کامل است، همین‌طور بود. در زمان «شیخ بهایی»، رشته‌های دینی در آن مسیر و جریان صنفىِ آخوندی افتاده بود. در گذشته، صنفىِ به این شکل که نبوده است؛ یک روحانی بوده که در همه‌ی علوم عالم بوده؛ مثل خود ابن‌سینا که شاگرد فلسفه هم داشته، شاگرد طب هم داشته است؛ اما «شیخ بهایی» مربوط به آن دورانی است که روحانیت جنبه‌ی صنفی پیدا کرده بود؛ یعنی یک آخوند حرفه‌یىِ منبر و محرابی، با آن‌گونه دانشهای کذایی. | بیانات در دیدار با اعضای «گروه دانش» صدای جمهوری اسلامی ایران ۱۳۷۰/۱۱/۱۵

چند نفر آدم مثل ابن‌‌سینا ممکن است دربیاید؟
خدا لعنت کند آن دست‌های خائنی را که از زمان قاجاریه و اوجش در زمان پهلوی، این استعدادهایی را که اشاره شد، در این کشور ضایع و تعطیل کردند. ایران مرکز استعداد است؛ مربوط به حالا هم نیست. اصلاً در تاریخ و در همه‌‌ی تحولات اوضاع و جریانات فلکی، مگر چند نفر آدم مثل ابن‌‌سینا ممکن است دربیاید؟ فرض کنید که در هر هزار سال، ده نفر از این‌ها درمیآید. در این هزار سال آخر، اکثر این ده نفر - امثال ابن‌‌سیناها، فارابیها، خوارزمیها، محمّدبن‌ زکریای رازیها - از ایران هستند. اینها پایه‌‌گذاران اساسی دانش بشریند.| بیانات در دیدار با وزیر و مسؤولان وزارت فرهنگ و آموزش عالی و چند تن از رؤسای دانشگاههای کشور ۱۳۶۹/۱۰/۰۴